Financieel misbruik komt vaker aan het licht sinds de invoering van de meldcode Huiselijk geweld en kindermishandeling. Dat stelt Sarah Bauwens, vrijwilligerscoördinator en aandachtsfunctionaris huiselijk geweld bij Stadsring51. Ze vindt dat er binnen de schuldhulpsector meer aandacht moet komen voor financieel misbruik.

De meldcode zorgt ervoor dat hulpverleners zorgvuldig handelen als zij signalen krijgen van dreiging van huiselijk geweld. ‘Voor de invoering van de meldcode in 2018, wisten medewerkers vaak niet wat ze bij signalen van huiselijk geweld moesten doen’, stelt Sarah Bauwens. ‘Nu geeft de meldcode hen houvast.‘

Aan de hand van vijf stappen bepalen de hulpverleners of zij een melding doen bij Veilig Thuis. En of er voldoende hulp kan worden ingezet. Ook staat in de meldcode wie welke taken en verantwoordelijkheden heeft. Twee aandachtsfunctionarissen en een projectleider zien er op toe dat de meldcode wordt gevolgd. Ook de vrijwilligers van Stadsring51 vallen eronder.

Signalen zijn vaak subjectief

Het werken met de meldcode leidt ertoe dat medewerkers signalen van huiselijk geweld eerder opmerken en bespreken. ‘Signalen zijn vaak subjectief en je kunt ze daardoor gemakkelijk missen’,  legt Sarah uit. ‘Het komt bijna nooit voor dat de cliënt zegt: ‘Ik word geslagen door mijn man’. Vaak moet je het hebben van een onderbuikgevoel. Een cliënt wil niets zeggen over de partner. Of weet niets over de financiën, ‘want mijn dochter regelt alles voor mij.’ Als hulpverlener wéét je nog niets, maar toch bekruipt je het gevoel dat er iets niet klopt. Een niet-pluisgevoel noemen we dat.‘

Gemiddeld één keer per maand bespreken hulpverleners een casus met een van de aandachtsfunctionarissen. Drie keer is een situatie gemeld bij Veilig Thuis. ‘Soms kan de cliënt de zorgen snel wegnemen. Of kunnen wij zelf voldoende hulp bieden. De meldcode helpt ons bij de afweging of een melding nodig is.‘

Financieel misbruik

Hulpverleners bespreken bijna alleen maar situaties van financieel misbruik: partnergeweld en kinder- of ouderenmishandeling worden zelden opgemerkt. ‘En als we het tegenkomen, dan is het vaak al opgepakt door het wijkteam‘, zegt Bauwens. ‘Omdat onze dienstverlening zich op de financiën richt, is financieel misbruik voor ons zichtbaarder dan andere vormen van huiselijk geweld.‘

Bij financieel misbruik is er sprake van een afhankelijkheidsrelatie tussen slachtoffer en dader. Vaak gaat het om inwonende personen die geen kostgeld betalen. ‘Een volwassen zoon die inwoont bij zijn moeder’, geeft Sarah als voorbeeld. ‘De moeder is cliënt bij ons. We kunnen haar adviseren om kostgeld te vragen. Ook kunnen we de zoon vragen om mee te komen naar een gesprek bij Stadsring51. Vaak blijkt dat deze persoon zich niet bewust is van de situatie.’ Meer dan vragen en adviseren kan een hulpverlener niet doen. ‘Als iemand niet mee wil werken, houdt het op. Wij kunnen mensen nergens toe verplichten.‘

Veilig Thuis heeft meer mogelijkheden om in te grijpen bij financieel misbruik. ‘Zij kan op huisbezoek gaan, een onderzoek instellen of andere hulpverlening inschakelen. Hun hulp is niet vrijblijvend.’ Na de melding kan de medewerker van Stadsring51 zich weer focussen op de financiële hulpvraag.

Keurmerk LVAK

Stadsring51 ontving in 2020 het ‘Keurmerk Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling’ van LVAK, de vereniging voor aandachtsfunctionarissen huiselijk geweld en kindermishandeling. Dit keurmerk wordt uitgereikt aan organisaties die hun protocol succesvol hebben laten toetsen. ‘Het keurmerk biedt ons, onze cliënten en samenwerkingspartners de zekerheid dat wij zorgvuldig handelen.’

Sarah Bauwens vindt dat er binnen de schuldhulpsector meer aandacht moet komen voor financieel misbruik. ‘Bij bijeenkomsten zijn mijn collega en ik vaak de enige aanwezigen vanuit de schuldhulpverlening. Dat is jammer, want financieel misbruik is in veel casussen aan de orde: ernstig of oppervlakkig. Ik wil eraan bijdragen dat organisaties meer oog krijgen voor financieel misbruik.’